Ankara/Nallıhan

ÇELTİK EKİM KANUNU

BÖLÜM : I

Madde 1- Çeltik ekimi yapılan veya yapılmak istenilen vilayetlerde valiler ve kazalarda kaymakamlar bir çeltik komisyonu kuracaklardır.Bu komisyonda:

Başkan Olarak :Vali veya Kaymakam, Üye Olarak :Ziraat Odası Başkanı , Ziraat Müdürü veya Ziraat Memuru , Nafıa Mühendisi veya Fen Memuru , Sıtma Mücadele Başkanı veya Hekimi, bunların bulunmadığı vilayette Sıhhat ve İçtimai Muavenet Müdürü ve kazalarda Hükümet Tabibi ve çeltik ekimi ile uğraşanlardan biri bulunur.Komisyona alınacak çeltik çiftçisi doğrudan doğruya çeltik ekimi ile uğraşanlar tarafından seçilir.Komisyon, seçim için çeltik çiftçilerine yaptığı tebliğden bir hafta sonra seçim yapılmadığını görürse bu üyeyi kendisi seçer. Ziraat vekilliğinin çeltik ekimi uzmanı olan yerlerde bu uzmanlar da Çeltik Komisyonlarına üye olarak girerler. On hektardan aşağı çeltik ekimi yapılan vilayet ve kazalarda komisyonda Başkan Olarak : Vali veya Kaymakam, Üye Olarak : Ziraat Müdürü veya Memuru , Sıtma Mücadele Başkanı veya Hekimi ve bunlar bulunmayan vilayetlerde Sıhhat İçtimai Muavenet Müdürü ve kazalarda Hükümet Tabibi ve çeltik ekimi yapanlardan biri bulunur .Bunlardan ziraat ve sıhhat teşkilatı bulunmadığı taktirde komisyonda : Başkan Olarak : Vali veya Kaymakam, Üye Olarak da : Ziraat Odası Başkanı ve çeltik ekimi yapanlardan biri bulunur. Ziraat Odası bulunmayan yerlerde bu komisyonlara Belediye Başkanları girerler.

Madde 2- Çeltik ekecekler çeltik komisyonundan izin almaya mecburdurlar.Yağışlı veya kurak yıllara göre çeltik ekimine ayrılacak alanın çeltik ekmek isteyenlere göre tayin edilmesi ve ona göre su dağıtılmasının idaresi ve gereğinde parça ekim ve su nöbetlerinin düzene konulması çeltik komisyonlarının vazife ve salahiyeti içindedir.Çeltik Komisyonu kendisine verilen dilekçeler üzerine gerek yeniden yapılacak ve gerek öteden beri bulunan çeltiklikler hakkında yerinde araştırmalar yapar, dilekleri bu kanun hükümlerine uygun olanlara izin verir . Dilekçelerin komisyona verildiği tarihten itibaren iki ay içinde dilek sahiplerine izin verilip verilmeyeceğini yazı ile bildirmek mecburiyetindedir .Bu müddet içinde karşılık verilmezse Komisyonu teşkil edenler dilekçe sahibinin zarar ve ziyanından şahsen ve mütetessilen mes?uldür.

Madde 3- İki kaza arazisi içinde bulunan çeltik alanlarının genişliği ve alanı sulayan arkların uzunluğu her kazada çeltik komisyonu tarafından birlikte araştırılır ve karşılıklı faydalar gözetilmek suretiyle konulacak nöbetler arasında çeltik çiftçilerine izin verilir.Bu iki kaza arasında uyuşulamazsa aradaki anlaşamamazlık ,eğer kazalar bir vilayete bağlı ise o vilayet çeltik komisyonunca , ayrı ayrı vilayetlere bağlı iseler Ziraat vekilince yoluna konulur.Vilayetler veya vekalet bu ihtilafları en çok bir ay içinde halleder ve bildirir. Çeltik ekimi çok ve toplu elverişli yerlerde çeltik tarlaları her on günde bir 48 saat susuz bırakılmak suretiyle kesik sulanır.

Madde 4- Çeltik komisyonu çeltiklik yapılmasına izin verdiği yerin iki tane krokisini yapar.Bunlardan bir tanesi komisyonda saklanır,diğeri 6 ıncı maddeye göre seçilecek mutemed heyetine verilerek bu heyetce saklanır.Bu krokiler için para alınmaz.Kesik sulama yapılan yerlerde çeltik komisyonları her çeltik tarlasının suyunun ne zaman kesileceğini ve tekrar ne zaman verileceğini tesbit eder ve mutemet heyetlerine bildirir.Mutemet heyetleri suların tesbit edilen zamanlarda kesilmesine bakar ve bu sistem sulamayı tam olarak idare ve kontrol eder.

Madde 5 - Çeltik Komisyonu yeniden çeltiklik yapılacak yerin krokisini çizdiği sırada oraya su akıtmak ve boşaltmak için yapılması lazım gelen arkların yerlerini de gösterir. Kabilse bu yerin bir planınıda yapar ve bu plan veya krokinin tatbik suretini yer üzerinde kazıklarla tesbit ile ameliyatın ne yolda yapılacağını çeltiklik yapmak isteyenlere tarif eder. Bunlar , müştereken , icab eden arkları gereken büvetleri ve lüzumlu başka işleri kroki veya plana göre yapmağa veya yaptırmağa borçludurlar. Çeltiklik sahipleri bunları yapmazlar veya aralarında uyuşamazlar yahut bunların Çeltik Komisyonunca yaptırılmasını isterlerse Komisyon bu hususta yapılacak masraifi tahmin ettirirve çeltikçiler arasından seçeceği bir heyet vasıtası ile herkesin payına düşen parayı toplattırarak icab eden arkları ve teferruatını yaptırır.Bedenen çalışmak istiyenler paylarına düşen para nisbetinde çalıştırılırlar.Çeltik Komisyonlarının kendi azası veya Mutemed Heyetleri arasından seçeceği bir zat da bu heyetlerin üyesidir.

BÖLÜM : II

Madde 6- Çeltik ekimi yapılan yerlerdeki çeltik komisyonlarının nezaretinde altında olmak üzere mutemed heyetleri kurulur.bu heyet belediye teşkilatı olan yerlerde belediye meclisi üyelerinden veya dışarıdan çeltik komisyonundan seçilecek üç kişiden terekküb eder.Köylerde ihtiyar heyetleri bu vazifeyi yapar.Mutemet heyetleri vilayet veya kaza merkezlerindeki çeltik komisyonlarına bağlıdır.

Madde 7- Mutemed heyetleri ,Hükümetin ayrıca bir kurumu tarafından idare edilmeyen umuma ait sularda bend ve su arklarının bakımını ,çeltikliklerin büyüklüğüne göre suların taksim edilmesini sıraya konulmasını temin etmeğe borçludurlar.Ancak suların idaresi için hususi kurum olan yerlerde yukarıki fıkra hükümlerinin yapılmasını kontrol ederler.Kesik sulama üsülü yapılan yerlerde çeltik komisyonunun tesbit edeceği şekilde her çeltik tarlasının suyunun ne zaman kesileceğini ve tekrar ne zaman verileceğini çeltik sahiplerine bildirirler ve bu zamanlarda çeltiklerin sularını su korucuları veya çiftçiler vasıtasıyla ana arklardan kestiriler. Çeltiklerin bu zamanlarda susuz bırakılmalarını gözetirler. Sularını tayin edilen zamanda kesmiyenleri bir mazbata ile o yerin çeltik komisyonuna bildirirler.Çiftçilerin bu suretle bildirilen su miktarı ve sıra nöbeti çeltik komisyonu kararı olmadıkça hiç bir vesile ile değiştirilemez.

Madde 8- Su taksimi ve sıra işlerinde çeltikçiler arasında çıkacak anlaşamamazlık ve dirliksizlikler mutemed heyeti tarafından düzeltilir.Mutemed heyetinin kararına razı olmayanlar çeltik komisyonuna baş vururlar.Komisyonun vereceği karar değişmez ve yapılır.

BÖLÜM : III Çeltik ekenlerin yapmakla mükellef oldukları hükümler ve bu hükümlere aykırı gidenlere verilecek cezalar.

Madde 9 - Yeniden çeltiklik yapacak olanlarla ötedenberi bulunan çeltikliklerden çeltik ekimini yapmak istiyenler, her yıl komisyonca ilan edilecek ekim vaktinden en aşağı üç ay önce çeltikliğin bulunduğu yerin,büyüklüğünü,bir sene önce tarlada ne ekilmiş olduğunu,sulama için kullanacakları suyun nereden alınacağını nerelerden geçeğini ve çeltik tarlalarından çıkacak suyun nereden geçerek nereye akacağını bildirir bir dilekçe ile yalnız başına veya toplu olarak o yerin en büyük mülkiye memuruna bildirmekle mükelleftirler.Bu dilekçe birinci maddede yazılı çeltik komisyonuna verilir.

Madde 10- Çeltik ekmek için izin almak isteyenlerden sular kime aid olursa olsun on ar başına mahalli komisyonlarca 30-60 kuruş alınır.
Bundan başka bu çeltik alanlarında aynı sulardan ürünlerini sulayan diğer çiftliklerdende yetiştirdikleri ürünlerin piyasa fiyatları gözönünde tutularak aynı sene içinde pirinç çiftçilerinden alınan paranın en çok dörtte birini geçmemek üzere komisyonun kararlaştıracağı miktarda on ar başına bir sulama parası alınır. Tabii su membalarından ,nehirlerden mihaniki vasıtalarla ve masraf ederek arazilerini su altına almağa mecbur olanlar hakkında asgari tarife tatbik olunur.

Madde 11- Çeltiklerde kullanılacak su kime aid olursa olsun yukarıda yazılı şekilde izin kağıdı almadan hiç kimse çeltik ekemez. İzinsiz ve fakat kanunun hükümlerine uygun olarak çeltik ekenlere birinci defasında her on ar için 5 ve tekrarında on liraya kadar hafif para cezası hükmolunur.İzinsiz yapılan çeltik ekimi aynı zamanda bu kanunun ve kanuna göre yapılacak idari ve fenni talimatların hükümlerine uygun olmazsa beher on ar için ayni ceza alınmakla beraber komisyonca gösterilecek lüzum üzerine zabıta kuvvetleriyle bu gibi çeltikliklerin suyu da kesilir.

Madde 12- Kurumu yapılmış çeltik suları; Devletin veya hususi idarelerin yahut Evkafın ise bunların bakım ve masrafları bu idarelerce görülür.Sular kime aid olursa olsun çeltiklikler için yeniden yapılacak akıtma ve boşaltma yapılacak çeltik komisyonunun çizeceği krokiye göre yapılır.

Madde 13- Köylerin orta malı sularından gerek köylüce ve gerek birine satılmak suretiyle çeltiklik yapılabilmesi için ilk önce köy derneğince karar verilmesi şarttır.

Madde 14- Çeltik sulamasında kullanılacak olan kurumlandırılmış sular Devletin,hususi idarelerin veya Evkafın ise bunun için çeltik çiftçilerinden on ar başına alınacak su parası he iki taraf arasında kararlaştırılır.İki taraf anlaşamazlarsa çeltik komisyonları meseleyi hakem sıfatiyle halleder.Komisyonlar su parasını kestirirken pirinç piyasasısını ve bu hususta etkili olabilecek başka sebeplari göz önünde bulundururlar.Bu idareler tesisatı yapılmamış olan sulardan para almazlar.

Madde 15- Kaynaklar şahısların mülkü olan çeltiklikler içinde olsa dahi bu suların bu kanuna göre düzeni ve murakabasi çeltik komisyonlarına aittir.

Madde 16- Tek tarla veya parça halinde çeltik ekimine başlamak isteyenler; kullanacakları suyun çeltikliğe akıtılması veya çeltiklikten boşaltılması sırasında geçeceği tarla,bahçe ve başka mülk sahiblerinin rızalarını alamazlarsa çeltik komisyonuna başvururlar ve komisyon tarafından orada yapılacak araştırma üzerine bir uzlaşma bulunur ve alakalılara bildiri-lir.Komisyon kararını kabul etmiyenler isterlerse mahkemeye başvururlar. Ancak bu gibi hallerde muhakeme sonuna kadar komisyonun kararı üzerine gidilir.

BÖLÜM : IV Sıhhi hükümler ve bu hükümlere aykırı gidenlere verilecek cezalar

Madde 17- Çeltiklikleri çok veya elverişli olan yerlerde çeltik tarlalarının her on günde bir kırksekiz saat susuz bırakılmak suretiyle kesik sulama mecburiyeti altında ekim usulünün hangi yerlerde tatbik olunacağı Sıhhat ve İçtimai Muavenet ve Ziraat Vekilliklerince birlikte kararlaştırılır

Madde 18- Kesik sulama ile çeltik ekilen yerlerde çeltikliklerin lüzumuna göre tamamen veya kısım kısım susuz bırakılması ana arklardan suların kesilmesi suretiyle yapılır. Suların boşaldığı zamanlarda çeltikliklerin tabanlarında küçük birikintiler bırakılmaz ve bunun için çeltikliklerin tabanları iyice düzeltilir.Çeltikliklerin susuz kalacağı kırksekiz saat zaman;çeltiklik suyunun tamamiyle boşalması vaktinden başlar ve suyun verilmeye başlanılması ile biter.Ancak çeltik komisyonları aynı arklardan çeltik tarlaları ile birlikte su alan diğer ürünlerin su ihtiyaçlarını da giderecek tedbirleri alırlar.

Madde 19- Kesik sulama tatbik olunan yerlerde çeltik tarlaları nahiye merkezleriy-le köylerde elli , kaza merkezlerinde beş yüz , vilayet merkezlerinde bin metre uzaklıkta bulunur. Kesik sulama yapılmıyan yerlerde ise çeltiklikler o civardaki köy,kasaba ve şehirlerle sayfiyelerinden üç kilometre uzakta bulundurulur.Uzaklıklar,dağınık damlar hesaba katılmamak üzere ev kümelerinin ve köylerde köylerin en kenar evinin dış çevresiyle çeltik ekilen yerlerin en yakın noktasının arası ölçülerek tayin olunur.

Madde 20- Kurutulması güç ve çalışmağa bağlı olan ve senenin en kurak mevsiminde dahi kurumıyan ve sıtma yaptığı anlaşılmış bulunan ve mazarratının sıhhi tedbirler ile izalesi kabil olmıyan bataklıklara yakın bulunan köy ve şehirler etrafında yapı lacak çeltik ekimi bu kanunun19 uncu maddesinde yazılı uzaklıklara tabi tutulmaz.Yalnız bu şartlar altında dahi çeltik tarlalarının köy veya şehre en yakın bulunacak hududu; bataklığın en kurak mev simlerde şehir veya köye olan uzaklığından daha yakın olamaz ve böyle köy ve şehirler civarında yapılacak çeltik tarlalarının diğer köy ve şehirlerden bu kanuna göre icab eden uzaklıklarda bulunması şarttır.

Madde 21- Çeltikliklerde su getiren arkların taşma veya sızıntı suretiyle etraflarında su birikintileri yapmalarına ve çeltiklik kenarlarının su sızdıracak şekilde ya pılmasına ve çeltik sularının tarladan çıktıktan sonra hiç bir yerde durgun bir hale gelmesine müsade edilemez. Bu suların düzgün arklarla etrafına taşıp su birikintileri meydana getirmeden bir dereye , göl veya denize akıtılması gözönünde tutulur. Çeltik tarlalarına ırmak, çay ve derelerden su ayırmak için yapılacak su bendlerinden dolayı , sıhhi mazarratı varsa bu bendlerin ve bunlardan baş gösterecek su durgunluklarının şehir , kasaba ve köylere olan uzaklığı üç kilometreden daha az olamaz. Sıhhi zararı olduğu halde istenildiği zaman suların tamamen ve az zamanda boşaltılmasını temin edecek savakları olan bendlerin uzaklığı kesik sulama usulünde olduğu gibidir.Bu bendlerin çeltik arkları gibi muayyen zamanlarda açılıp sulara serbest akıntı verilmesi gerekir.Bu hükümlere aykırı gidenlerden elli liradan yüz liraya kadar hafif para cezası alınır ve tekrarı halinde suları kesilerek ekimleri yok edilir.Çeltik biçildikten sonra ertesi yıl ekim hazırlıklarına başlanıncaya kadar çeltikliklerin yine su altında bırakılması yasaktır.Ancak milleme,zararlı hayvanların öldürülmesi gibi maksadlarla sıtma sürfelerinin yaşayamıyacağı kış ayları içinde bu yerlerin su altında bırakılmasına komisyonca izin verilebilir.Başka zamanlarda ise bir haftaya kadar izin verilebilir.Bunun aksini yapanlardan on ar başına beş liradan on liraya kadar hafif para cezası alınır.

Madde 22- Kesik sulama tatbik olunan yerlerde çeltik komisyonunun tesbit ettiği zamanlarda çeltik tarlalarını tamamen susuz bırakmıyanlara ve bu maksadlarla suyu kesilen ana arkların suyunu açmak teşebbüsünde bulunanlara 100 liradan 150 liraya kadar hafif para cezası hükmolunur ve tekrarlarında bunları yapanların suları büsbütün kesilir.

Madde 23- Çeltikliklerde çalışanlar ve çalıştırılanlar kesik sulamaya tabi olan yerlerde elli metreden ve daimi sulamaya tabi olan yerlerde üç kilometreden yakında geceleri açıkta yatırılmaz.Bu mümkün olmadığı takdirde çeltik ekenler tarafından amele ve bekçiler için döşemesi yerden en aşağı bir metre yüksekliğinde barakalar yaptırılır.Bu barakaların pencere ve kapılarına sivrisineklerin girmesinin önüne geçecek şekilde mazbut tel kafesler konulması ve yattıkları yataklar için birer cibinlik bulundurulması mecburidir.

Madde 24- İşçilerin çeltikliklerde güneş doğmadan evvel çalıştırılmaları yasaktır. Akşamları güneş batmadan bir saat önce paydos edilerek amelenin evlerine dönmüş bulunması ve tel kafeslerin kapanması mecburidir.

Madde 25- Çeltikçiler işçilerin sıhhatine muzır olmayacak içme sularını hazır bulundururlar.

Madde 26- Çeltik sahipleri ,kullanacağı işçilerin sıhhatlerinin korunması için 23,24 ve 25 inci maddelerde yazılı bulunan ve ayrıca çeltik mahallerinin icaplarına göre sıtma mücadele heyetleri ve bunların bulunmadıkları yerlerde Hükümet tabibleri,bunların bulunmadıkları yerlerde belediye tabibleri tarafından gösterilecek her türlü sıhhi tedbirleri tatbik etmekle ve kullandıkları işçilere parasız fenni usül dairesinde kinin dağıtmakla mükelleftir.

Madde 27- Çeltikliklerde kullanılan işçilerin sıhhatlerinin korunması için konulan hükümlere aykırı gidenlerden veya mükellef oldukları vazifeleri yapmayanlardan ilk defasında elli Liradan yüz Liraya kadar hafif para cezası alınır.Tekrarlayanlardan bu ceza alınmakla beraber komisyonca bunlara çeltik ekimi yasak edilir.

Madde 28- Bu Kanun hükümleri içinde çeltikliklerin yeniden yapılması idare ve ıslahı , suların sevk ve idaresi ve bunun gibi hususlar hakkında bu kanunda yazılı yasaklara aykırı gidenler veya mükellef oldukları vazifeleri yerine getirmeyenlerden ve çeltik komisyonunun kararlarını yapmayanlardan bu suçlar için bu kanunda ayrıca ceza gösterilmemiş ise 10 Liradan 50 Liraya kadar hafif para cezası alınır ve tekrarlandığında bu ceza alınmakla beraber komisyonca bunlara çeltik ekimi yasak edilir.

Madde 29 - 27 ve 28 inci maddelere göre çeltik ekmeleri yasak edilen kimselere ertesi sene çeltik ekimi için komisyonca müsaade edilir.

BÖLÜM V
Umumi hükümler

Madde 30 - Bu kanunda yazılı para cezalarına çeltik komisyonunlarınca karar verilir.Bu kararlar aleyhine tebliğden itibaren alakalılar tarafından 7 gün içinde mahalli sulh hakimine itiraz olunabilir.İtiraz,kararın infazını durdurmaz. İtiraz üzerine sulh hakimlerince verilecek kararlar kat?idir.

Madde 31 - Bu kanunda yazılı para cezaları hususi idarelerce tahsil olunur.Cezayı vermeyenlerin hapis hükmü müstesna olmak üzere Tahsili Emval Kanunu mucibince mallarına müracaat edilir.Bu suretle tahsil olunamayan para cezaları hususi idarelerin verecekleri müzekkereler üzerine Cumhuriyet Muddei Umumiliklerince umumi hükümlere göre hafif hapse çevrilerek infaz olunur. 10. maddede yazılı ruhsatiye ve ücretlerin tahsilinde mutlak surette Tahsili Emval Kanunu tatbik olunur.Bu suretle tahsil olunan para cezaları ruhsatiye resimleri ve ücretler hususi bütçelere gelir kaydedilir.